Jak to możliwe, że zaangażowany i oddany swojej pracy przez lata człowiek, zaczyna powoli odczuwać wyczerpanie, frustrację i niechęć do wykonywania zawodu?

“Aby się wypalić, trzeba płonąć” – zjawisko wypalenia zawodowego  dotyczy  zazwyczaj osób, które latami silnie angażowały się swoją pracę. Tym bardziej uderzające jest, gdy tak ważna część ich życia, staje się dla nich źródłem cierpienia.

Czym jest wypalenie zawodowe? 

Naukowcy spierają się co do szczegółowej definicji wypalenia zawodowego. Ogólnie można przyjąć, że jest to przedłużona reakcja na przewlekłe, działające w pracy stresory emocjonalne i interpersonalne. Wypalenie zawodowe to stan psychicznego oraz fizycznego  wyczerpania spowodowany życiem zawodowym. Osoby, które doświadczają wypalenia, przejawiają wyczerpywanie się zasobów energetycznych, tracą swoje oddanie pracy. Często są to ludzie, których zawód opiera się w głównej mierze na interakcji z ludźmi, tacy jak lekarze, pielęgniarki czy nauczyciele. 

Emocjonalne wyczerpanie bedące składnikiem wypalenia to poczucie nadmiernego obciążenia emocjonalnego, pustki uczuciowej, braku energii psychicznej i fizycznej.  U osób wypalonych zawodowo często pojawia się tak zwana “depersonalizacja”, czyli przejawianie negatywnych postaw w stosunku do pacjentów, klientów, uczniów, wychowanków – traktowanie podopiecznych w sposób obojętny, bezosobowy, przedmiotowy, cyniczny lub pogardliwy. Skutkiem  wyczerpania zawodowego jest też tendencja do zwątpienia w swoje kompetencje i możliwości,  negatywnego oceniania własnej pracy i dokonań. 

Przyczyny wypalenia zawodowego

Osoby odczuwające frustrację i cierpienie spowodowane pracą często obwiniają siebie, szukają przyczyny wyczerpania zawodowego w cechach swojej osobowości. Oczywiście, czynniki indywidualne grają pewną rolę – ważne w tym aspekcie są na przykład: poczucie własnej wartości i kompetencji, proaktywizm, optymizm.  Badania pokazują, że wskaźniki wypalenia są zwykle wyższe u osób z zewnętrznym umiejscowieniem kontroli, radzących sobie ze stresem w sposób bierny, unikowy. Na wypalenie zawodowe częściej narażone są też o osoby mniej odporne psychicznie. 

Wydaj się jednak, że wypalenie jest lepiej wyjaśniane poprzez  przyczyny sytuacyjne, a źródeł należy upatrywać bardziej w środowisku miejsca pracy. 

Wśród psychologów wspólny jest pogląd, że czynnikiem niezbędnym do zainicjowania niekorzystnych zjawisk prowadzących do wypalenia jest stres zawodowy wynikający z braku równowagi między wymaganiami pracy a zasobami jednostki (także otrzymywanymi w środowisku pracy).  Szczególnie wiąże się to z  oczekiwaniami pacjentów, uczniów, wychowanków, czyli z interpersonalnych wymogów pracy. Znaczenie ma także poczucie rozbieżności między oczekiwaniami, ideami, a wymaganiami rzeczywistości, realiami zawodu. 

Można więc przyjąć wniosek, że głównymi czynnikami wypalenia są wymagania pracy i brak zasobów. 

Mówiąc o wymaganiach – człowiek obciążony pracą, wykonujący zadania pod presją czasu, odczuwający konflikt ról jest silniej narażony na wypalenie. Do zasobów zalicza się takie aspekty jak wsparcie, informacje zwrotne, autonomia w pracy, udział w podejmowaniu decyzji, kontrola własnej pracy, wynagrodzenie, możliwości kariery, awansu. 

Badania  psychologa Bakkera pokazują, że nawet w sytuacji wysokich wymagań w pracy wypalenie zawodowe nie objawiało się, jeśli pracownicy otrzymywali zasoby w postaci autonomii czy regularnego feedbacku od przełożonych. Firmy czy organizacje mogą więc zapobiegać problemowi wypalenia poprzez zapewnienie odpowiedniego wsparcia pracownikom. 

Konsekwencje wypalenia zawodowego

Wypalenie ma negatywne skutki zarówno w funkcjonowaniu społecznym jak i zawodowym. Konsekwencję związane z wyczerpaniem pracą można podzielić na psychofizyczne, a także związane z życiem zawodowym. 

Ze względu na fakt, że wypalenie zawodowe jest reakcją na specyficzny rodzaj stresu, naturalne wydają się być skutki związane z funkcjonowaniem fizycznym. Osoby wypalone  mogą doświadczać takich problemów jak: depresja, zaburzenia lękowe, uzależnienie od alkoholu, obniżenie satysfakcji z życia, zaburzenia snu, bóle karku, infekcje układu trawiennego, bóle głowy, zawał, cukrzyca. 

Na gruncie zawodowym pojawiają się takie problemy jak wyczerpanie emocjonalne związane z zadaniami i rolami w pracy, cynizm, depersonalizowanie klientów czy pacjentów, spadek jakości pracy, zwiększona absencja w pracy. 

Jak sobie radzić?

Jeśli środowisko pracy nie zapewnia odpowiednich zasobów, które pozwalają walczyć ze stresorami, możemy zastosować inne strategie. W literaturze naukowej pojawiają się trzy obszary możliwych oddziaływań: higiena psychiczna, radzenie sobie i wsparcie społeczne. 

Higiena psychiczna to ochrona przed tym, co negatywne. Można stosować wyuczone techniki relaksacyjne lub podążać za intuicją – oddać się pasjom, zainteresowaniom, spotkaniom rodzinnym i towarzyskim. Nie poświęcać całego swojego życia pracy i zorientować się, że nie jest ona najważniejszym aspektem naszego funkcjonowania. 

Radzenie sobie to strategia indywidualnej walki z problemami. Warto przekształcać problem, interpretując go jako nowe wyzwanie, spróbować skupić się na pozytywnych aspektach sytuacji czy odpowiednio ulokować pokłady energetyczne oraz obiektywnie oceniać rangę i wielkość stresora. 

Jednym z najważniejszych czynników wspomagających jest wsparcie społeczne – jest to poczucie bycia akceptowanym i kochanym w różnych grupach, wśród rodziny, przyjaciół czy współpracowników. Taka forma samopomocy zapewnia oparcie w najtrudniejszych sytuacjach społecznych i zawodowych. 

 

Jeśli czujesz, że przejawiasz zachowania związane z wypaleniem zawodowym i nie potrafisz sobie z nimi poradzić, zawsze warto poszukać pomocy u specjalisty. Wypalenie zawodowe zagraża nie tylko twojemu funkcjonowaniu zawodowemu, ale może wpływać negatywnie na każdy aspekt Twojego życia. 

Źródła:

Anczewska, M., Świtaj, P., Roszczyńska, J. (2005). Wypalenie zawodowe. Postępy Psychiatrii i  Neurologii.

Bakker, A., Demerouti, E., Sanz-Vergel, A. (2014).  Burnout and Work Engagement: The JD–R Approach. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior.

Jeśli jesteś obecnie na rynku pracy, ważne jest, abyś był świadomy potencjalnych zagrożeń związanych z wypaleniem zawodowym i jak możesz mu zapobiec. Tu właśnie wkracza hiree – jako platforma rekrutacji i selekcji oparta na dowodach z rynkiem napędzanym przez AI, staramy się dopasować kandydatów do miejsc pracy, które pasują nie tylko do ich umiejętności, ale także cech osobowości, wartości i preferencji stylu pracy.

Korzystając z naszej platformy, można znaleźć środowisko pracy, które zapewnia odpowiednie zasoby do zarządzania stresorami i zapobiegania wypaleniu. Nasz system wykorzystuje algorytmy oparte na danych, aby dopasować Twój profil do firm, które oferują środowisko wspierające, takie jak regularne informacje zwrotne od menedżerów lub współpracowników, autonomię w procesach decyzyjnych, jasne ścieżki rozwoju kariery i elastyczne warunki pracy.

Wiemy, jak trudne może być poszukiwanie pracy; presja odniesienia sukcesu w połączeniu z niezliczonymi odrzuceniami może powodować przytłaczające poczucie wyczerpania. Bardzo ważne jest, aby podczas tego procesu zadbać o swoje zdrowie psychiczne. Znalezienie przez hiree firmy, która będzie zgodna z Twoimi celami zawodowymi, a jednocześnie zapewni Ci niezbędne systemy wsparcia w ramach Twojej roli, zapewni Ci długą żywotność na ścieżce kariery bez ryzyka wypalenia zawodowego.

W hiree rozumiemy, jak ważne jest to nie tylko dla pracowników, ale także dla pracodawców, którzy chcą mieć zdrowe, produktywne zespoły, pozwalające zarówno jednostkom, jak i organizacjom rozwijać się wspólnie w kierunku długoterminowego sukcesu.